Gareth Fry

Maar laat ons eerst vier jaar terug in de tijd gaan. In 2010 ben ik met het theatergezelschap Complicite en de regisseurs Simon McBurney en Kirsty Housley begonnen aan The Encounter, een toneelbewerking van het boek Amazon Beaming. Het boek vertelt het waargebeurde verhaal van een fotograaf die in het Amazoneregenwoud verdwaald is en zo een ontmoeting heeft met een inheemse gemeenschap, de Mayoruna. We kwamen er al snel achter dat de normale theaterconventies niet zouden werken om het verhaal naar behoren te vertellen en begonnen dus andere manieren te verkennen. Uiteindelijk kwamen we uit bij het gebruik van binauraal geluid. Dat is allemaal goed en wel maar er bleken maar weinig binaurale opnamen van regenwoudgeluiden en -geluidseffecten te bestaan.

Zo trok ik dus op expeditie om zelf wat van die geluiden te gaan opnemen. De kleine buitenboordmotor zou later nog zonder olie vallen, waardoor we verplicht waren zelf te peddelen, met de hand en een houten plank. Op locatie opnemen gaat vaak gepaard met onvoorziene omstandigheden en net daarom wil je kunnen beschikken over de meest betrouwbare en doorgewinterde apparatuur die er te vinden is. Gelukkig was onze motorpech de enige tegenslag van de trip en via enkele opeenvolgende expedities in het regenwoud konden we op verschillende plaatsen uiteenlopende sferen opnemen. De resultaten waren verbluffend.

We deden ook een hoop interviews met leden van de plaatselijke gemeenschap. De KU100 stond telkens in het midden van de ruime om werkelijk het gevoel op te roepen van de mensen die er omheen zaten.

Ik huurde bovendien een Cessna om het geluid van een landend en voorbijvliegend vliegtuig op te nemen. Op de schroefdraad onderaan de KU100 kunt je een gewone handgreep bevestigen om het ding draagbaar te maken en bruikbaar in kleine ruimten zoals de cockpit van een vliegtuigje. De KU100 is allesbehalve licht. Dit is dus nogal een training voor je armspieren maar de resultaten zijn schitterend.

De robuuste bouw en afwerking van de KU100 hield in dat hij zonder problemen slagen en stoten incasseerde op allerhande hobbelige wegen en in kleine boten en vliegtuigjes. Ook zweet en zowel muggen als muggenmelk konden hem niet deren. Bijkomend voordeel was dat de beestjes aangetrokken werden door de KU100, wat op zijn beurt ook al minder beten opleverde!

Ik vind het altijd een goed idee om mijn ogen dicht te doen als ik een opname voorbereid. Ik focus dan duidelijk op het geluid en laat me niet leiden door wat mijn ogen me vertellen over de dingen die ik hoor. Als je een gesprek of toespraak opneemt kan het goed zijn om de KU100 op een lager statief te zetten waardoor de oren op mondhoogte komen. Dat levert een dynamischer effect op, zeker wanneer de spreker zich heel dicht bij het hoofd bevindt. Je moet je er wel altijd van bewust blijven dat het hoofd alles oppikt wat zich rondom je afspeelt. Als je een specifieke opname wilt maken moet je dus letten op geluiden van buitenaf en op de akoestiek van de ruimte, aangezien het hoofd dat allemaal registreert. Tegelijk is dit ook een voordeel als je ter plaatse opneemt en het karakter van de ruimte of van de omgeving ertoe doen.

De opnames hoeven achteraf niet bewerkt te worden en zijn dus kant-en-klaar bruikbaar. Bij veel nabewerkingen gaat informatie verloren die de opname net zo driedimensioneel maakte. Precies om die reden is het belangrijk om met je opname zo dicht mogelijk bij het gewenste resultaat te komen.

Veel meer dan eender welke andere microfoon weet de KU100 het gevoel te geven van ‘echt aanwezig zijn’. Hij brengt voor de luisteraar een reële, dynamische omgeving tot stand. Het blijft verbazend om te zien hoe luisteraars van een binaurale opname zich in hun zetel omdraaien naar een geluidsbron die ze achter zich hoorden. Binaurale geluiden vormen een uitstekend medium voor het theater omdat ze een fantastisch gevoel van ruimte oproepen. Ze brengen een soort panorama tot stand en laten ook horen waar de acteurs zich in die wereld bevinden.

Ons hele publiek van zo’n 800 mensen draagt Sennheiser HP02-140 koptelefoons aangesloten op ons geluidssysteem. De keuze voor die koptelefoon was wel van belang. Anders dan de gesloten versie garandeert een open koptelefoon een natuurlijker geluid, dat een binaurale klank ten goede komt. Draadloze koptelefoons, zoals de IEM of stille-discosystemen zijn in bepaalde opzichten wel handig maar vaak niet helemaal stereo, waardoor wat van de impact van het binaurale geluid verloren gaat.
Het bleek ook handig om een mechanisme achter de hand te hebben, een mini soundcheck, om ervoor te zorgen dat iedereen in het publiek zijn koptelefoon op de juiste manier draagt, alvorens de ervaring op hen los te laten. Mensen zetten hun koptelefoon immers vaak verkeerd op. We zorgen ook voor een monomix en een waaier aan interfaces voor hoorhulp, zodat de show voor iedereen toegankelijk is.

Naast binaurale opnames die we ter plaatse zijn gaan realiseren gebruiken we de KU100 in onze podiumproductie ook live. Dat hoofd op de planken betekent dat regisseur en acteur Simon McBurney zich rechtstreeks tot het publiek kan richten, in hun oor kan fluisteren, iedere toehoorder persoonlijk kan aanspreken. Dat creëert een onvoorstelbaar gevoel van intimiteit tussen speler en toeschouwer. Het lijkt alsof Simon naast hen zit in de zaal en een verhaal vertelt en alsof ze zich mee op het podium en in het regenwoud bevinden.

Binaurale sound is een fantastisch uitdrukkingsmiddel voor een verhalenverteller. Je kunt er niet alles mee maar voor bepaalde dingen is dit onovertroffen. Om het verhaal van The Encounter te vertellen was het de perfecte keuze. Overal ter wereld werd de ervaring door het publiek met groot enthousiasme onthaald. The Encounter was al op tournee in het VK, de VS, Australië en Europa en liep onlangs nog 16 weken lang op Broadway. De productie kreeg in het Verenigd Koninkrijk de Evening Standard-prijs voor Beste geluidsontwerp.